შეშა

- ლაშას ვახლავარ - ბედნიერი სახით მიესალმა გურამი - რა იყო ბიჭო სად დაიკარგე? გუშინ გელა ვნახე და იმანაც მითხრა ერთი კვირაა არ მინახავსო. ხო მშვიდობაა?

- კი გურამ. უბრალოდ სახლში საქმეები იყო და... შეშა არ მქონდა და ეზოში მოვჭერი რაღაც-რაღაცეები.

- მუხის ხეც ხო არ მოჭერი ბიჭო? - შეშფოთდა გურამი

- იმას რა მომაჭრევინებს სულ რომ გავიყინო. 300 წელი უსრულდება ერთ თვეში. 1 იანვარს დაურგავს დიდ ლაშა ფურცელაძეს. თვადის ეზოს მოუხდებაო და კი ამშვენებს დღემდე ეზოს.

- ძალიანაც კარგი. კაი ლაშა გავიქეცი. ჰო, მართლა ჰონორარებია და ქალბატონ ლელას შეუარე. რძალთა შორის და ფურცელაძეთა ცოლებს შორის უსაყვარელს და ულამაზეს თამარს მოკითხვა გადეცი.

ლაშამ არ შეიმჩნია ის სიხარული რაც ჰონორარის არსებობამ მიანიჭა. აუღელვებლად მივიდა ქალბატონ ლელასთან  და კუთვნილი ჰონორარი მოითხოვა. 1043 ლარი. ამდენს არ ელოდა და ამან კიდევ უფრო გაახარა. შეშასაც იყიდდა და ახალ წელსაც ისეთს დაიყენებდა თავადიშვილი, რომ მეფესაც შეშურდებოდა, მაგრამ პირველი რაც უნდა გაეკეთებინა შეშის ყიდვა იყო.

კარგად ათვალიერა შეშით დატვირთული მანქანები. ბოლოს ერთ-ერთზე შეაჩერა არჩევანი. სამხიდიანი „ურალს“ როგორც ამ ქალაქში იტყუოდნენ - კარგი „გრუზი“ ედო. ჩაუთვალა 500 ლარი შეშის მეპატრონეს, შემდეგ მძღოლის კაბინაში მოკლათდა და სახლისკენ მიმავალი გზის ახსნა დაუწყო მძღოლს. წინასწარ წარმოედგინა თამარის ბენდიერი და გახარებული სახე. გადაწყვიტა ხვალ მეზობლებს დაუძახებდა, დაჩეხდნენ შეშას და ხვალვე დააბინავებდნენ, მერე წლევანდელ ღვინოსაც გასინჯავდნენ. არ დაიმსახურა თუ რა?!

.... - ლაშა, ეზოში მარტო პაპაშენის დარგული მუხა დარჩა. თემურმა თქვა იმხელაა ეგ მთელი ზამთარი გეყოფათო და  მოვჭრათ თორემ გაიყინა ბავშვი შენი ჰონორარივით - საყვედურის ტონით უთხრა თამარმა

- დღეს იქნება ჰონორარი აუცილებლად. გუშინ ველაპარაკე დირექტორს და დამპირდა.

- ეგრე მესმის უკვე ერთი თვეა. მე გავძლებ, მაგრამ დათუნა ცოდოა. გუშინ დედაჩემთან დავტოვე, რომ არ გაცივდეს, მაგრამ დილით ატირებულა და ამოიყვანა დედაჩემმა. თან გუშინ ტელევიზორში თქვეს რომ გამხამრი ხე ეზოში არ შეიძლება, ცუდი აურა მოაქვსო.

- რა ვიცი თამარ, ნახევარ ეგვიპტეს დღემდე „გამომხმარი“ მუმიები აჭმევენ პურს და რაღა ჩემ ეზოში მოაქვს გამხმარ ხეს ცუდი აურა? ისე, რატომაა გამხამრი? ვერ ნახე ერთ ტოტზე წელს ფოთოლი ქონდა? კაი თამრო, 5 ლარი მაქვს და თუ არც დღეს იქნება ჰონორარი მაშინ ამ 5 ლარით ასპირინს ვიყიდი და ყოველდღე დავლიოთ თითო აბი, მთელი ზამთარი ოფლიანები ვივლით. 5 ლარის ასპირინი ამ ზამთარს კი გადგვატანინებს - ჩვეულად იუმორით სცადა თავის დაღწევა ლაშამ.

განა ლაშაზე მეტად ვინმე განიცდიდა ამ მდგომარეობას?! მაგრამ დიდი ბაბუის დარგულ მუხის ხეს მაინც ვერ მოჭრიდა. წინაპრებისგან ერთადერთი სახსოვარი ეს დაუტოვეს კომუნისტებმა და ესეც ცეცხლში დაეწვა?! ამას ისევ სიცივე ერჩივნა. დათუნას ცოტა ხანს ცოლისძმასთან გაუშვებდა და ამასობაში ჰონორარიც იქნებოდა. რა არ ენახა ამ მუხის ხეს 300 წლის განმავლობაში: გეორგიევსკის ტრაქტატი; რუსეთის მიერ საქართველოს ანექსიამ გარდატეხის ასაკში მოუსწრო; მეფისნაცვალი ვორონცოვის მიერ თეატრის გახსნაზე, ნებართვის გაცემა, ამ  ხის ძირში აღნიშნეს; „ავრორას“ ქვემეხის ხმამ გაუხმო პირველი ტოტი; საქართველოს დმოუკიდებლობის სადღეგრძელო 1918 წლის 26 მაისს დიდმა ლაშა ფურცელაძემ, სწორედ ამ მუხაზე ასულმა დალია; გაკულაკება რომ დაიწყო ლამის გადაყვა, მაგრამ მაინც გადარჩა; მეორე მსოფლიო ომის დროსაც მედგრად იდგა; შევარდნაძის მოსკოვიდან ჩამოსვლა აღარ ახსოვს უკვე გამხამრი იყო და აი წელს ყველასთვის მოულოდნელად ერთი პატარა ტოტი აყვავილდა და ასეთი ხის მოჭრას ვინემს დაანებდებდა ლაშა?!

....აი, ლაშას სახლიც გამოჩნდა. ისეთი განცდა ქონდა, თითქოს პირველ პაემანზე მიდიოდა.

- აქ გააჩერეთ - უთხრა ლაშამ მძღოლს.

- თქვენ თუ გინდათ ჩადით და მოვბრუნდები.

- კარგი ეგრე იყოს.

ბედნიერი  ლაშა ის იყო ჭიშკართან მივიდა, რომ ჭიშკარი გაიღო და მეზობელი, ლაშას ბავშვობის მეგობარი და დათუნას ნათლია თემური გამოვიდა. ხელში განუყრელი ელექტრო ხერხი, როგორც ამ ქალაქში უძახიან  „დრუჟბა“ ეჭირა.

- ლაშას გაუმარჯოს. არა ძმაო ხე თუ გამაკვირვებდა არ მეგონა. ამდენი ხე მომიჭრია, მაგრამ ასე არცერთი გამჭირებია. დილიდან ამ მუხას ვჭრი და ახლა ძლივს მოვრჩი. თამრიკომ მითხრა მაგარი ღვინო დაგიყენებია გამოვიცვლი და შენთან ვარ - უთხრა თემურმა -ისე, ჩემო ლაშა თამრიკომ რომ მითხრა, მოჭერიო კი გამიკვირდა ამის მოჭრა რომ გადაწყვიტე - მიაძახა უკვე სახლის გზაზე დამდგარმა თემურმა.

ლაშას აღარც აუგია როგორ დაცალეს მოტანილი შეშა. ვერც მეზობლების ნათქვამი გაიგო - კარგი შეშა მოგიტანია თან რა კარგ ფასადო. გაყინული იდგა და იმ ჰორიზონტს გასცქეროდა საიდანაც ჯერ კიდევ დილით მუხის ხის ჩანდა.

აკანკალებული ჩავიდა ბაღში. მუხა პრეისტრიული ხანიდან გადმოსულ წაქცეულ დინოზავრს გავდა, რომელიც თანამედროვეობის გამონაგონმა დაამარცხა თორემ ისე რა მოეროედა?! ეზოში არსებულ უხერულ სიჩუმეს მხოლოდ პატარა დათუნას: „აჩუ“, „აჩუ“ არღვევდა, რომელიც ხეზე იყო გადამჯდარი და თავი მხედარი ეგონა. მამის დანხვაზე გახარებული ჩამოვიდა „ცხენიდან“ და მამას ჩაეხუტა.

- მამიკო, თემური ბიძიამ თქვა ეს მთელი ზამთარი გეყოფათო.

ლაშას ხმის ამოღების თავიც არ ქონდა.

-         მამი, მამი თემური ბიძიამ კიდე იცი რა მითხრა, ერთი ნედლი ტოტი აქვს ეს დავრგოთ და შენთან ერთდა გაიზრდებაო. ხო გაიზრდება მამა?

  ლაშას თითქოს ნაპერწაკალი და მომვალის იმედი დაუბრუნა დარგულმა ერთმა ტოტმა. განა ეს მუხაც ერთი პატარა ტოტი არ იყო და მერე არ გაიზარდა ამხელა?

-  კი, შვილო გაიზრდება. აუცილებლად გაიზრდება - უთხრა დათნუას.

მერე ჩაკიდეს ხელი ფურცელაძეებმა და ბაღიდან-სახლისკენ მიმავალ ათასჯერ გავლილ გზას ათასმეერთედ გაუყვნენ.